کاردرمانی عبارت است از علم و هنر استفاده از فعالیت های هدفمند؛ به منظور کسب حداکثر میزان استقلال فرد مراجعه کننده، در انجام فعالیت های روزمره زندگی . هدف کاردرمانی بطورکلی جلوگیری از پیشرفت بیماری و باز گرداندن توانایی های از دست رفته جهت بازگشت بیمار به زندگی و سطح فعالیت قبلی است.
درواقع درمانگر باید از هر فعالیت ،تمرین، کار، روش و راهکاری که میتواند برای بالا بردن میزان استقلال بیمار استفاده کند تا میزان اتکائ فرد مراجع به خانواده یا جامعه کمتر شود . فایده این خدمات آن است که هزینه های زندگی برای او و خانواده اش در آینده بسیار پایین آمده و میتواند با امید و معنای بیشتری به زندگی مستقلانه خود ادامه دهد.
کاردرمانی در چه بیمارانی خدمات خود را ارائه میدهد؟
کاردرمانی از سن 0 تا 100 سالگی میتواند به هر فردی که دارای یک نوع از انواع ناتوانی باشد , خدمات تخصصی ارائه دهد . به همین منظور دسته بندی سنی مراجعین کاردرمانی بصورت ذیل است :
- کودکان و نوجوانان
- بزرگسالان
- سالمندان
از این رو بحث در مورد انواع خدمات تخصصی کاردرمانی در هر حیطه سنی متفاوت خواهد بود .
چه کودکانی نیازمند خدمات کاردرمانی هستند؟
- کودکان دچار فلج مغزی(CP)
- تاًخیر حرکتیMotor Delay
- اختلال هماهنگی رشد(DCD)
- اختلالات وبیماری های عصبی عضلانی (مانند دیستروفی عضلانی،نوروپاتی،میوپاتی)
- دررفتگی مادرزادی لگن(CDH)
- تورتیکولی (کج گردنی مادرزادی)
- آسیب اعصاب محیطی مانند فلج ارب
- نقایص لوله عصبی مانند اسپاینابیفیدا
- عوارض حرکتی
- بیماریهای متابولیک
- کودکان با مشکلات تعادلی وتاخیری
- مشکلات قدرت و تحمل عضلانی
- کودکانی که به دلیل پوسچر نامناسب یاضعف عضلانی دچارکوتاهی شده اند
- کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم
- کودکان مبتلا به انواع اختلالات تحصیلی (یادگیری)
- اعم از اختلال خواندن(Dyslexia)
- اختلال نوشتن(Dysgraphia)
- اختلال محاسبه( (Dyscalculiaو مشکلات دست خط
- کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه
- اختلال بیش فعالی کم توجهی (ADHD)
- کودکان مبتلا به عقب ماندگی ذهنی با عللی چون اختلالات متابولیسم مادرزادی مانند فنیل کتونوریا یا
- نقایص ژنتیکی( سندرم داون، سندرم لش نیهان،سندرم پرادرویلی،سندرم ویلیامز،سندرم xشکننده و…)
- اختلالات یکپارچگی حسی(SID)و رفتارهایی چون حس جویی و اجتناب حسی و…، اختلالات رفتاری مانند(پرخاشگری،لجبازی،بیقراری، وابستگی ،نافرمانی ،رفتارهای منفی و…)
- اختلال هماهنگی رشدی
- اختلال در مهارتهای دستی(مانند دست نویسی ضعیف)
- مشکلات هوشی و کم توانی ذهنی
- فوبیا یا ترس شدید
- مشکلات ارتباطی اجتماعی
- مشکلات اضطرابی و افسردگی
- وسواس
- کودکان با اعتمادبه نفس پایین
- عدم کاربرد یکی از اعضای بدن و انکار عضو و… .
اهداف کاردرمانی کودکان شامل چه مواردی است؟
- تسهیل مراحل رشد حرکتی (مانند گردن گرفتن، چهار دست و پا رفتن، نشستن، ایستادن، راه رفتن و …)
- تعدیل تون عضلانی
- رفع وجلوگیری از بدشکلیهای مفصلی و جسمانی
- تسهیل واکنشهای تعادلی وحفاظتی
- مهار رفلکسهای غیرطبیعی موجود
- مشاوره به والدین دررابطه باوضعیتهای صحیح والگوهای غلط درمان درمنزل
- اعمال کشش روی عضلات کوتاه شده
- کنترل و یادگیری حرکتی
- آموزش مهارتهای روزمره زندگیADL
- بهبود مهارتهای حرکتی ظریف و درشت
- مداخلاتی در جهت تسهیل یکپارچگی حسی و پردازش حواس گوناگون
- بهبود مهارت های شناختی (شامل: درک مفاهیم، توجه و تمرکز، حافظه، مهارت های حل مسئله و استدلال، تفکر انتزاعی و کارکردهای اجرایی و …)
- بهبود مهارت های ادراکی و حسی (شامل: تصویر بدنی، ادراک بینایی، ادراک شنوایی و لامسه، پراکسیا یا برنامه ریزی حرکتی و …)
- بهبود مهارتهای عاطفی (مانند کنترل هیجان)
- تقویت مهارتهای ترسیمی و رشد نقاشی (کاربرد قلم، نقاشی، نوشتن و … )
- رفع مشکلات رفتاری(افزایش تحمل کاری و دستور پذیری و کاهش لجبازی و …)
- آموزش مهارت های روزمره زندگی
- استفاده از بازی در راستای اهداف درمانی
- آموزش مهارت های اجتماعی و گروه درمانی
- آموزش و مشاوره به خانواده در خصوص کودک و… .
کاردرمانی جسمی
هدف اصلی کاردرمانی جسمی بهبود سطح عملکرد جسمی و حرکتی ،با در نظر گرفتن سطح آسیب و نوع ضایعه ، با استفاده از تکنیکهای کاردرمانی مناسب خواهد بود. به عنوان مثال نقش کاردرمانی جسمی در یک کودک سی پی یا فلج مغزی پس از ارزیابی و تعیین سطح رشدی حرکتی و توانایی های فعلی وی ،ارتقاء سطوح رشدی تا نیل به حداکثر توانایی ممکن کودک(به عنوان مثال راه رفتن) و استقلال در زمینه ی فعالیت های روزمره زندگی ( مانند غذا خوردن،لباس پوشیدن،توالت رفتن و…) می باشد.
حیطه های فعالیت کاردرمانی جسمی عبارتند از :
- بیماریهای نورولوژیک(مغز و اعصاب)کودکان مانند سی پی یا فلج مغزی ، ضربه های مغزی ،هیدروسفالی ، مننگوسل و…
- بیماریهای نورولوژیک(مغز و اعصاب)بزرگسالان مانند انواع سکته های مغزی،ضربه های مغزی ، ضایعات نخاعی ، ام اس ، پارکینسون و ….
- بیماریهای ارتوپدیک کودکان مانند اقدامات توانبخشی و بازآموزی عضلانی و حسی پس از اعمال جراحی ارتوپدی و یا ناهنجاریهای عضلانی اسکلتی مادرزادی مانند آرترو گریپوز و
- ….
- بیماریهای ارتوپدیک بزرگسالان مانند اقدامات توانبخشی و بازآموزی عضلانی و حسی پس از جراحی تاندون و عصب و یا تاندون ترانسفر و ….
