ضایعه نخاعی چیست؟
آسیب طناب نخاعی از عوامل مهم اختلالات حسی، حرکتی، دستگاه ادراری یا ترکیبی از این موارد است. تصادفات اتومبیل شایع‌ترین علت ضایعه نخاعی هستند و از دیگر علل آن می‌توان به سقوط، حوادث ورزشی و زخم‌های ناشی از شلیک گلوله اشاره کرد.
ضربه‌های وارد بر ستون مهره‌ای ممکن است باعث آسیب نخاع، ریشه اعصاب نخاعی یا هر دو شود. در مورد اعمال حرکتی ممکن است ضعف اندام یا فلج یک اندام و آسیب نورون حرکتی فوقانی یا نورون حرکتی تحتانی وجود داشته باشد. در مورد اعمال حسی نیز ممکن است فقدان حس، کاهش حس، افزایش حساسیت یا احساسهای غیرطبیعی نظیر احساس سوزش یا کرختی بروز کند.
آسیب شدید طناب نخاعی نسبتاً ناشایع است، اما از نظر عواقب خود حالت تحلیل برنده و طولانیمدت دارد، زیرا این ضایعه در اغلب موارد افراد جوان‌تر از ۳۰ سال را گرفتار می‌سازد.
انواع آسیب های نحاعی
آسیب نخاعی کامل:
در یک ضایعه نخاعی کامل، عملکرد حسی یا حرکتی در زیر سطح ضایعه وجود ندارد. آسیب نخاعی کامل بیشتر در ارتباط با قطع عرضی نخاع، صدمات عروقی شدید، کشش‌های طولی طناب نخاعی یا فشارهای شدید به نخاع است.
در ضایعات کامل به دلیل قطع ارتباط نخاع با مغز، ادراک حسی و کنترل حرکتی فرد مختل شده و در این موارد پیش‌آگهی جهت برگشت عملکرد حسی-حرکتی ضعیف است.
آسیب نخاعی ناقص:
ضایعه نخاعی ناقص، درصورت وجود و حفظ قسمتی از عملکرد حسی یا حرکتی در زیر سطح آسیب مشخص می‌شود. اگر برگشت عملکردهای حسی یا حرکتی سریع باشد، پیش‌آگهی ازنظر بهبود عصبی نیز خوب خواهد بود.
بیشتر بخوانید:نقش کاردرمانی در درمان و بهبود “فلج مغزی” چیست؟
سطح آسیب نخاعی
طناب نخاعی از زیر پیاز مغز (بصل النخاع) در ناحیه سوراخ پسسری شروع می‌شود و انتهای آن در سطح مهره اول یا دوم کمری است. بنابراین، طول نخاع نسبت به ستون فقرات کوتاهتر است (حدود ۲۵ سانتی متر).
انتهایی‌ترین قسمت طناب نخاعی را به دلیل مخروطی بودن، مخروط انتهایی می‌نامند. ریشه‌های اعصاب کمری و خاجی که از طناب نخاعی منشعب می‌شوند، نسبت به سایر ریشه‌های اعصاب نخاعی مسیر بیشتری را طی می‌کنند.
ازطرفی چون این ریشه‌ها (ریشه‌های کمری و خاجی) به صورت دم اسب از نخاع خارج می‌شوند، ناحیه‌ای را ایجاد می‌کنند که منطقه دم اسبی می‌نامند.
امکان آسیب نخاع در هر سطحی از طناب نخاعی وجود دارد. احتمال آسیب در دو ناحیه C6-C7 و T12-L1 بیشتر از سایر نواحی طناب نخاعی است که علت آن تحرک زیاد یک قسمت و ثبات (تحرک کمتر) در ناحیه دیگر است.
ضایعه نخاعی ناقص در اثر ضربات وارده به طناب نخاعی در ناحیه گردن (سرویکال) شیوع بیشتری در مقایسه با قسمت سینه‌ای (توراسیک) دارد.
کلینیک کاردرمانی،گفتاردرمانی و توانبخشی توان افزا اصفهان،با کادر مجرب و حرفه ای در زمینه های تشخیص،
درمان و بهبود انواع اختلالات،ناهنجاری ها و آسیب های جسمی و ذهنی کودکان و بزرگسالان،
در خدمت شما هموطنان عزیز از سراسر کشور میباشد.
شماره تماس جهت نوبت دهی و مشاوره رایگان:۰۳۱۳۲۷۴۴۲۳۲-۰۹۳۰۳۱۲۶۴۷۵
آدرس:اصفهان ؛ خیابان هشت بهشت شرقی؛ خیابان لاهور؛ نبش کوچه ۶۰ و ۶۲
اینستاگرام کلینیک تخصصی نصر:(اینجا کلیک کنید)
کاردرمانی آسیب های نخاعی
بعد از آسیب نخاع گردنی:
عضلات آسیب دیده از نخاع گردنی شامل گردن ، شانه ها ، دیافراگم ، آرنج ، مچ و انگشتان است. درمان پس از آسیب نخاع گردنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
افزایش استقلال با مشارکت و هدایت مراقبت ، انتقال ، موقعیت و مراقبت از خود (به عنوان مثال تغذیه ، پانسمان ، مسواک زدن)
-
تکمیل فعالیتهای زندگی روزمره با استفاده از تجهیزات سازگار ، در صورت لزوم (به عنوان مثال راکر ، وسایل غذایی مناسب
-
در صورت لزوم آموزش ارتز ، پروتز و صندلی برای یادگیری روشهای جدید برقراری ارتباط و شرکت در فعالیتهایی که برای شما معنی دار هستند – این ممکن است شامل استفاده از نفس ، صدا ، حرکت چشم ، لمس و یا صفحه کلید سازگار باشد.
-
به حداکثر رساندن عملکرد بازو و دست از طریق تمرینات و فعالیت های مختلف تقویت کننده:
-
برای انجام وظایف و جلوگیری از گرفتگی عضلات ، ممکن است از ارتوتیک برای حمایت از مفاصل بازوها یا دستان استفاده شود
-
پشتیبانی از بازوی متحرک ممکن است برای تقویت حرکت فعال در اندام فوقانی شما استفاده شود
-
کشش ممکن است برای حفظ سلامت مفاصل مناسب باشد
-
تمرین و آموزش مجدد عضلات از طریق استفاده از تجهیزات تخصصی و سایر روش ها ، که ممکن است در صورت لزوم شامل استخر ، تحریک الکتریکی و یا واقعیت مجازی باشد.
-
آموزش استفاده از بازوها برای حمایت از خود در حالت نشسته ، غلت خوردن در رختخواب و کمک به نقل و انتقالات
-
-
تعیین کاربردی ترین ابزار تحرک ، که می تواند شامل استفاده از ویلچر دستی و یا برقی باشد و به شما آموزش دهد که چگونه با خیال راحت و تا حد ممکن مستقل و در محیط های مختلف حرکت کنید.
-
تعیین اینکه چه نوع تجهیزات و اصلاحات محیطی ممکن است شما یا فرزندتان در خانه و مدرسه برای بازگشت به زندگی عادی نیاز داشته باشید.
پس از آسیب نخاع قفسه سینه:
عضلات تحت تأثیر آسیب نخاعی سطح قفسه سینه شامل دست ها ، بالای قفسه سینه ، عضلات شکم و عضلات تنه است. درمان پس از آسیب نخاع قفسه سینه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
یادگیری فعالیتهای اساسی زندگی روزمره: به دست آوردن استقلال با حمام کردن ، لباس پوشیدن و توالت رفتن و یادگیری استفاده از تجهیزات سازگار در صورت لزوم (به عنوان مثال صندلی دوش ، اسفنج دسته بلند و راشر)
-
تمرین فعالیتهای ابزاری زندگی روزمره: یادگیری نحوه تکمیل کارهای خانه و تهیه غذا با یا بدون وسایل کمکی
-
کار بر روی مهارت های حرکتی از جمله تعادل نشستن ، اسکوتر و انتقال داخل و خارج از صندلی چرخدار بر روی سطوح مختلف (تخت ، تشک ، ماشین). شما همچنین می توانید بر روی صفحه کشویی یا انتقال ایستاده در OT و PT کار کنید
-
بهبود مهارت های کنترل حرکتی دقیق که برای مراقبت از خود (گره زدن کفش) ، اوقات فراغت (بازی های رومیزی ، بازی های ویدیویی) و ارتباطات (نوشتن دست ، تایپ) لازم است.
-
استقامت بیشتر برای رانندگی صندلی چرخدار دستی در مسافت های طولانی تر و در زمین های کمی ناهموار
-
قدرت شانه ، آرنج ، مچ دست و دست را به حداکثر برسانید تا بتوانید به فعالیت هایی بپردازید که برای شما معنی دار هستند
-
آموزش چگونگی محافظت از مفاصل شانه در برابر آسیب بیش از حد از طریق تمرینات کششی و تقویت کننده
-
آموزش تکنیک های صرفه جویی در انرژی
-
تعیین هرگونه تجهیزات لازم و تغییرات محیطی در خانه و مدرسه
پس از آسیب نخاع کمر:
عضلات تحت تأثیر آسیب نخاعی سطح کمر شامل باسن و پاها است. درمان پس از آسیب نخاع کمری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
یادگیری روشهای حرکت ایمن با و بدون وسیله کمکی هنگام تکمیل مراقبت از خود ، فعالیتهای اوقات فراغت و فعالیتهای ابزاری زندگی روزمره (مانند تهیه غذا ، شستن ظرف)
-
مهارت های استقامتی و تعادل ایستاده در طی فعالیت های مختلف تسهیل می شود
-
هنگام استفاده از ویلچر ، واکر و یا عصای بازو ، تمرینات کششی و تقویتی مورد نیاز برای محافظت از مفاصل اندام فوقانی بدن شما
-
ارزیابی نیاز به تجهیزات تخصصی و تغییرات محیطی در خانه و مدرسه